"Ağaçlar" kitabını sakin sakin okuyordum, ta ki benim açımdan kitabın en vurucu noktasına gelene kadar. Paragraf şu şekilde idi: "Bir süre yaşadığımız her yer, ancak orayla vedalaştıktan epey sonra belleğimizde biçim kazanır ve hiç değişmeyen bir imgeye dönüşür. Orada bulunduğumuz ve her şey gözümüzün önünde olduğu sürece, tesadüfi ya da kalıcı şeylere hemen hemen aynı önemi atfederiz, gereksiz ayrıntılar ancak çok sonra silinir gider. Belleğimizde sadece hatırlamaya değer olanlar kalır; öyle olmasaydı, hayatımızın tek bir yılına bile korkmadan, gözümüz kararmadan bakamazdık.". Heyecanım, sakinliğimi bertaraf etmişti. Belleğim kurcalanmaya, imgelerse hareket etmeye başladı. Sonraki paragraf şu şekilde devam etti: "Bir yerin bizde kalan imgesinde neler neler vardır; su ve kaya, çatılar ve meydanlar ama benim için özellikle de ağaçlar...". İmgelerin merkezinde orası vardı: Bir süre yaşadığım; oradayken, her şey gözümün önündeyken belleğimde eksiksiz biçimini oluşturamadığım Rize şehri. Gönül isterdi ki Ağaçlar'ı belleğimde kocaman bir orman olan Rize'de, ağaçların içinde okuyayım. Ama şimdilik betonarme bir apartman dairesinde okumak durumundayım. Ancak o dairedeki okur hayal ve imge ile donanmış, tahayyülünde betonarmeden uzaklaşıp doğaya varmış. Bu hayale, imgeye, tahayyüle gitmemde hem başlangıç hem dayanak noktası olan Ağaçlar kitabına teşekkür ederim.
"Ağaçlar hep en etkileyici vaizler olmuştur benim için. Ormanlar ve korularda halklar ve aileler halinde yaşayan ağaçlara hayranım ben. Tek başına duran ağaçlara daha da hayranım. Yalnız insanlar gibidir onlar. Şu ya da bu zaaftan ötürü sıvışıp giden münzeviler gibi değil, yalnızlaşmış büyük insanlar gibi, Beethoven ve Nietzche gibidirler. Tepelerinde uğuldar dünya, kökleri sonsuzluğa uzanır ama sonsuzlukta kaybolup gitmez, var güçleriyle tek bir şey için, onlara özgü, onlarda içkin yasayı yerine getirmek, büyüyüp serpilmek, varlıklarını ortaya koymak için çabalarlar. Hiçbir şey daha kutsal, hiçbir şey daha mükemmel değildir güzel, güçlü bir ağaçtan."
Yukarıdaki güçlü paragrafta en dikkat çekici ifade bence "... varlıklarını ortaya koymak için çabalarlar." cümlesi idi. Evet, onlar tüm zararlılara rağmen varlıklarını ortaya koymak için çabalıyorlar. Yazarın bakış açısında kutsal ve mükemmel olan, insandan hem daha güzel yaşlanan hem daha onurlu ölen ağaçlar ile onların var olma mücadelesi; onları tanımayı ve karakterleri üzerine düşünmeyi gerekli kılıyor. Sanırım bu düşünceyle atılacak ilk adımı yazar göstermiş. Ağaçların adlarını bilmek-zikretmek: Karaağaç, akçaağaç, çınar, salkım söğüt, kayın...
Ağaçlar, tahayyül edilerek okunması gereken yemyeşil bir kitap. Gerek metinler gerekse çizimler okurun tahayyülü ile birleşmeli. Tahayyül devreye girmezse okuma deneyimi çorak kalır. Ağaçlar; içindeki şiirler, düzyazılar, harika çizimler ile okurun tahayyülünü ve kütüphanesini yeşillendirmeye elverişli. Betimlemelerle bezenmiş durum öyküleri ağaçlara anlamaya yönelik bir bakış olmaya elverişli. Kitaba yönelik birkaç eleştirim de olacak. Doğanın nabzının gümbür gümbür attığı kitap Ağaçlar'dan kitabın yazarının maalesef haberi yok. Çünkü bu kitaptaki metinler, Hermann Hesse'nin tüm eserlerinin bulunduğu 20 ciltlik baskıdan derlenmiş. Derleyen Volker Michels'e ait metinler de kitapta yer alıyor. Bu metinler kitabın 16 sayfasını dolduruyor. Hepi topu 104 sayfa olan kitapta bu metinlerin az yer kapladığını söyleyemeyiz. Bu sebeplerden ötürü Ağaçlar'ın tadımlık bir kitap olduğunu bilerek hareket etmekte fayda görüyorum.
Kitaptan "Sonbaharda Ağaç" isimli şiiri alıntılayarak yazımı sonlandırıyorum.
Sonbaharda Ağaç
Çaresizce savaşır hâlâ soğuk
Kasım geceleriyle yeşil giysisi için
Ağacım. Sever giysisini, kederlidir,
Taşımıştır yapraklarını neşeli aylar boyunca,
İster ki kendinde kalsın.
Ve yine bir gece, yine
Zorlu bir gün. Ağaç bitkin düşer,
Mücadeleyi bırakır, verir dallarını
Yorgun argın yabancı iradenin eline,
Sonunda yenilir büsbütün.
Ama şimdi gülüyor, sarı kızıl renklerle
Ve dinleniyor mavilikte büyük keyifle.
Yorulup bıraktığı için kendini ölüme,
Sonbahar, o merhametli sonbahar
Donattı onu yeni görkemle.
Dipnot 1: Kolektif Kitap'ın hazırlamış olduğu Ağaçlar'ın tadımlık okuma parçasına şu bağlantıdan ulaşabilirsiniz: https://drive.google.com/file/d/1Dxgs-HmjT8Bti_AmoDI8CRCRlKjQzYef/view
Dipnot 2: Başta toprak olmak üzere tüm doğal varlıklarımızı korumak amacıyla kurulan, bugün 900.000'i aşkın gönüllüsüyle umut yeşerten bir halk hareketi olan TEMA Vakfı'nı daha yakından tanımak için https://www.tema.org.tr/ adresini ziyaret ederek ağaçlandırma çalışmalarına destek olabilirsiniz.
Süleyman AKSOY
Yararlanılan Kaynak: Hesse, H. (2021). Ağaçlar (Çev., Z. A. Yılmazer). İstanbul: Kolektif Kitap.
#egitimlik #eğitimlik #kitap #kitaptanıtım #önerikitap #kitaptavsiyesi #doğa #doğaeğitimi #ağaç #ağaçlar #hermannhesse #süleymanaksoy