Öğretmenlikte kariyer yapmak... İlk duyduğumuzda kulağa ilginç geliyor. Aslında öğretmenlikte kariyer söylemi son dönemde oldukça popüler olmaya başladı. Özellikle Öğretmenlik Meslek Kanunu öğretmenlerin kariyer basamaklarını gündeme getirdi. Basındaki tartışmaları bir kenara bırakırsak öğretmenler için yüksek lisans ve doktoranın gündeme getirilmesini olumlu olarak değerlendiriyorum. Kanun metninde yüksek lisans ve doktora eğitimini başarıyla tamamlayan öğretmenler, uzman ve başöğretmenlik unvanını almak için yazılı sınavından muaf tutulmuştur. Aslında bu durum, öğretmenlerin yüksek lisans ve doktora yapması için bir bakıma özendirici de olmuştur.
Öğretmenler lisans eğitimini tamamladıktan sonra KPSS'ye girer ve başarılı bir sonuç elde ederlerse görev yapacakları yerleşim yerine atanırlar. İdealizme başlanan öğretmenlik hayatında, tükenmişlik sendromundan mustarip öğretmenlerin söylemleri ve bazı olumsuz tecrübeler sonucunda yavaş yavaş heyecan yitirilmeye başlanır. Tam da bu noktada heyecanın yitirilmemesi ve diri tutulması adına yüksek lisans adeta bir can simidi gibi oluyor. Öğretmeni fabrika ayarlarına geri döndürüyor.
Çoğu öğretmen yüksek lisans yapmak istese de bu sürece dair bilinmeyenler veya kulaktan dolma bilgiler yüzünden harekete geçememekte. Bu yazımızda yüksek lisans sürecinin başlangıcını anlatmak istiyorum.
Yüksek lisans yapmak için bir öğretmene neler kazandırır?
Kendini yenilemesini sağlar.
Alanındaki güncel bilgilerden haberdar olur.
Karşılaştığı bir soruna bilimsel bir yaklaşım sergileyebilme donanımı kazanır.
Alanındaki yayınları takip eder.
Alanındaki yayınları okur.
Alanına yönelik farkındalığı artar.
Alanındaki yenilikleri sınıfına taşımak ister.
Alanında tez, makale veya bildiri gibi eserler ortaya koyar.
Aslında bu kazançları daha da çoğaltabiliriz ancak sonuçta öğretmenin büyük bir kazanım elde edeceği aşikâr.
Yüksek Lisans Türleri
Yüksek lisans tezli ve tezsiz olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Her ikisinin de kazanımları farklıdır. İki program arasındaki fark tez yazımından kaynaklanmaktadır.
Tezli yüksek lisans, bir öğrencinin belirli bir alanda derinlemesine araştırma yaptığı ve sonuçlarını bir tez olarak sunarak yüksek lisans derecesi aldığı bir programdır. Bu programın ilk yılında güz ve bahar döneminde teorik dersler alınır, ikinci yılında tez yazımına geçilir. Genellikle 2 yılda tamamlanır. Bu süre öğrenciye bağlı olarak uzayabilir.
Tezsiz yüksek lisans, bir öğrencinin belirli bir alanda dersleri tamamlayarak yüksek lisans derecesi aldığı bir programdır. Bu programda, öğrenciler bitirme projesi (tezi) yazarak mezun olurlar. Tezsiz yüksek lisans programları genellikle 1 ila 1,5 yıl arasında bir sürede tamamlanır. Tezli yüksek lisansa göre daha kısa sürede biter.
Yüksek Lisans Yapmak için Neler Gereklidir?
Yüksek lisans yapmak için bazı şartları yerine getirmek gerekir. Genel ve diğer şartlar olarak sıralayabiliriz.
Genel Şartlar:
Lisans diplomasına sahip olmak. Herhangi bir yüksek lisans programına başvurmak için ilk olarak mezuniyet puanınızın 4.00 üzerinden en az 2.00 olması gerekir. Ancak bu asgari bir şarttır. Gerçekçi konuşmak gerekirse yüksek lisans programlarına başvuruda mezuniyet puanlarının oldukça yüksek olduğu görülür. Mezuniyet puanınız yüksekse bir sıfır önde başlarsınız.
İkinci olarak ALES sınavına girmek ve en az 55 puan almak gerekir. Ancak 55 puan başvuru şartlarını sağlamak için asgari bir puandır. Aldığınız puan 5 yıl geçerliliğe sahiptir. Yani 5 yıl içerisinde bu puanınızı kullanarak başvuru yapabilirsiniz. Tezli bir yüksek lisans programına girmek için en az 80 almak sıralamalarda büyük bir avantaj sağlar. ALES puanınızı artırmak için sürekli bu sınavın tarihlerini takip etmenizi ve idealinizdeki puanı alana kadar sürekli girmenizi öneririm.
Dil puanı... Dil puanı, yabancı dil yeterliğinizi gösteren belgedir. Yabancı dil sınavından (YDS, YÖKDİL, TOEFL vb.) belirli bir puan almak gerekir. Bazı yüksek lisans programları yabancı dil yeterliği aramazken bazıları da aramaktadır. Hatta dil şartı olmayan bazı programlarda dil puanınız yüzde on gibi genel başvuru puanınıza katkı sağlamaktadır. Dolayısıyla 10 veya 20 puan gibi bir yeterliğiniz olsa dahi size başvuruda 1 veya 2 puan avantaj sağlayabilmektedir. Dil şartı aranmamasına rağmen akademik dünyada yabancı dil olmazsa olmazdır. Öğretmenlerin ajandalarında mutlaka dil öğrenme olmalıdır. Çünkü dil farklı kapıların açılmasını sağlayan bir anahtar gibidir. Bu yüzden dil sınavlarına girip durumunuzu görmenizi tavsiye ederim. Çevrim içi veya yüz yüze kurslar yoluyla yabancı dil bilgi ve becerinizi kolaylıkla artırabilirsiniz. Günümüzde internette pek çok ücretsiz kaynak mevcut. Kendiniz çalışarak da baya bir mesafe kat edebilirsiniz.
Diğer resmî belgeler... Kimlik belgesi, fotoğraf, transkript gibi farklı belgeler istenebilmektedir. Bu belgelerin pek çoğunu e-devlet üzerinden temin edebilirsiniz.
Diğer Şartlar:
Genellikle yüksek lisansa, başvuru puanlarıyla kabul edilmektedir. Puan sıralamasına göre asil veya yedek listede kendinizi bulabilirsiniz. Tabii sırlamaya girememek de bir seçenek. Bu yüzden kontenjanı çok olan programları değerlendirirseniz şansınız daha da artacaktır. Ancak bazı programlarda mülakat, bilimsel değerlendirme sınavı gibi ek sınavlar da olabilmektedir. Öğretmenlerin alandan geldiği için mülakatlarda ve bilimsel değerlendirme sınavlarında deneyime bağlı olarak avantajları daha yüksek olabilmektedir.
Bazı programlarda, özel şartlar da yer alabilmektedir.
Yüksek Lisans İlanlarını Takip Etmek
Üniversitelerin yüksek lisans ilanlarını takip etmek, başvuru sürecinde en can alıcı noktalardandır. Bu ilanlarda başvuru tarihleri ve şartları yer alır. Üniversitelerin Eğitim Bilimleri Enstitüleri, Sosyal Bilimler Enstitüleri veya Lisansüstü Eğitim Enstitüleri tarafından güz ve bahar dönemlerinde farklı tarihlerde kontenjanlar ilan edilir. Kontenjan, başvurulan programa kaç kişinin alınacağını gösterir. Bir üniversite Temmuz ayında başka bir üniversite ise Eylül ayında ilana çıkabilir. Bu yüzden enstitülerin sayfalarını düzenli olarak kontrol etmek veya yüksek lisans ilanlarını derleyen sayfalara üye olmak etkili bir strateji olabilir. Bu ilanlarla ilgili sosyal medya sayfalarını takip etmek de iyi bir seçenektir.
Şartlarınıza uygun bir ilan bulduğunuzda kesinlikle başvurmanızı öneririm. Çoğu öğretmen "ALES puanım düşük mü?", "Sıralamaya girer miyim?" vb. sorularla mücadele ederek başvurmaktan çekinmektedir. Benim bu konuda cevabım denemeden bilinemeyeceği ve öğretmenlerimizin daha cesur olması yönünde. Öğretmenlerimizin yüksek lisans programlarına daha çok başvurması, yüksek lisans ve doktora mezunu olan öğretmenlerimizin sayısının artması ve öğretmenlerimizin gelişip dönüşerek mesleklerine daha şevkli devam etmesi dileklerimle...
Doç. Dr. Gürkan MORALI
Comentarios