Öğretmenin Kariyer Yolculuğu II: Yüksek Lisans Ders Süreci

İlk yazımda öğretmenlerin yüksek lisans programlarına başvuru sürecine yoğunlaşmıştım. İlk yazının okuyucular tarafından ilgiyle karşılanması sonucunda ikinci yazıyı kaleme alma ihtiyacı hissettim. Çünkü yüksek lisans süreci öğretmenler için oldukça zorlayıcı hâl alabilmektedir. Hem okulu hem de akademiyi aynı anda götürmek maharet ister. Üzülerek belirtmeliyim ki bu süreçte havlu atan birçok öğretmene de şahit oldum. Hevesle başlanan bu sürecin sonu hüsranla da bitebilmekte. Bu yüzden yüksek lisans ders sürecini hakkıyla tamamlayabilmek ve verimli geçirebilmek için aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir:

1. Alanın Temel Kaynaklarını Edinme ve Okuma: Her öğretmenlik programının (yüksek lisansta ana bilim dalının) kendine özgü temel kaynakları vardır. Alanın olmazsa olmazıdır. Eğer lisans döneminde bu kaynaklar edinilip okunmamışsa yüksek lisans ders döneminde mutlaka okunmalıdır. Ayrıca akademik kaynaklardan oluşturduğunuz (veya oluşturacağınız) kütüphanenizde de mutlaka yer almalıdır.

2. Alanla İlgili Güncel Yayınları Takip Etme: Alanınız her geçen gün yeni bilgilerle zenginleşmeye devam eder. Bu yeni bilgileri edinebileceğiniz akademik dergileri, yayınevlerini, akademik paylaşım platformlarını mutlaka takip etmelisiniz. Böylece alanınızla ilgili yeni bilgileri edinirken aynı zamanda alanınızdaki güncel gelişmelerden de haberdar olabilirsiniz. Ayrıca yeni yayınlara ulaşmak için gösterdiğiniz çaba sizin literatür tarama becerinizi de geliştirerek literatür takibi yapmanızı kolaylaştıracaktır. Tez yazma sürecinde de literatür taraması sizin için kolaylaşacaktır.

3. Derslere Aktif Katılım Sağlama: Öğretmenler için hem okul hem akademi yorucu bir sürece dönüşse de üstesinden gelinebilen bir süreçtir. Öğretmenler işleri gereği hafta içi mesaisinin çoğunu okullarda yoğun tempoda geçirirler. Bu sebeple yüksek lisansa ayrılan süreyi de verimli kullanmaları gerekir. Burada değinmeyecek olsam da zaman yönetimlerini iyi yapmalı; planlı ve programlı hareket etmeli (Aksi hâlde yüksek lisans süreci çıkmaza girmekte hem zihinsel hem de duygusal uzaklık oluşmaktadır.). Nasıl ki bir öğretmen öğrencisinden derse hazırlıklı gelmesini isterse akademisyenlerin de yüksek lisanstaki öğrencilerinden beklentileri aynıdır. Dolayısıyla yüksek lisans derslerine gelmeden makalelerini veya kitap bölümlerini okumalı, varsa ayrıca görev ve sorumlulukları yerine getirmelidir. Derslerde de aktif katılım sağlamalı, ödevlerini paylaşmalı, soru sormalı, soruları yanıtlamak için gönüllü olmalı ve akademik tartışmalarda yer almalıdır. Derslere her hafta katılmaya özen gösterilmelidir.

4. Derslerde Not Alma: Akademisyenler dersleri anlatırken hem derslerle hem alanla hem de akademik hayatla ilgili bilgi ve deneyimlerini paylaşırlar. Ayrıca yeni araştırmalardan veya projelerden bahsederler. Bu yüzden dersleri sadece dinlemekle yetinmemek gerekir. Derslerde not almak ve eve dönünce notları temize çekmek yüksek lisans ders sürecinde ihmal edilmemesi gereken bir husustur. Hatta notlar özetlenmeli ve kendi cümlelerinizle tekrar ifade edilmelidir. Ayrıca notları aralıklarla tekrar etmek de gerekir ki bilgilerin kalıcılığı artsın.

5. Bilimsel Toplantılara (Konferans, Sempozyum, Seminer vd.) Katılma: Her alanın kendine mahsus yıllardır yapılan bilimsel toplantıları vardır. Bu toplantılarda alanın önde gelen akademisyenleri bildiriler sunup konuşmalar yapar. Bu toplantılara dinleyici olarak katılmak gerekir. Ayrıca lisansüstü öğrencilere yönelik toplantılara katılıp bilimsel bir toplantıda bildiri sunma ve diğer prosedürler deneyimlenmelidir. Bu tür toplantılar hem yeni bilgilerin edinilmesi hem de akademik sosyal ağın inşa edilmesi için önemli fırsatlar sunar. Ayrıca bu tür toplantılarda bir konuyla ilgili probleminizi veya öğrenmek istediğinizi konunun uzmanından dinleme şansı elde edersiniz. Günümüzde bilimsel toplantıların şekli (yüz yüze veya çevrim içi) ve sayısı artmıştır. Bu yüzden seçici olmak ve yüz yüze toplantılara katılmak daha iyi deneyimler elde edilmesine kapı aralayabilir.

6. Akademik Ağlara Katılma: Her alana özgü araştırma grupları, öğrenci toplulukları, bilimsel topluluklar gibi çeşitli organizasyonlar bulunur. Kendi alanınızla ilgili Web üzerinden veya yüz yüze bu akademik ağlara dâhil olmak sizin alanınızla sıkı ve güçlü bağlar kurmanıza yardımcı olur. Bu ağlara Research Gate, Academia, Linkedin gibi platformlardan ulaşmak mümkündür. Bu tür ağlarda son yapılan çalışmalar, projeler, duyurular vd. güncel gelişmeler paylaşılır. Bu ağlar üzerinden alanınızdaki yetkin kişilerle fikir alışverişinde bulunabilir ve kolektif çalışmalara katılabilirsiniz.

7. Tez Konusuna Ön Hazırlık Yapma: Yüksek lisans ders sürecinin ikinci döneminde artık tez konunuz için ön hazırlık yapmaya başlamalısınız. Hangi konulara ilgi duyuyorsunuz?, Nerede boşluk var?, Hangi problemlere çözüm aramak istiyorsunuz? gibi sorularla zihninizi sürekli meşgul etmelisiniz. Alanınıza bu pencereden bakarsanız tez konunuzu bulmanız hiç de zor olmayacaktır. Bu süreçte yardım almayı ve danışmayı ihmal etmemek gerekir. Akademik hayat boyunca şu atasözü sürekli akıllarda tutulmalıdır: Bin bilsen de bir bilene danış.

8. Tez Danışmanı Seçme: Yüksek lisans ders sürecinin son aşamasında danışman tercihi yapılmaktadır (Ancak bu seçme işlemi, üniversitelere göre farklılık göstermektedir. Bazen ilk başta, bazen ders döneminin sonunda öğrenci tarafından seçilebilmekte, bazen de enstitü tarafından otomatik olarak atanmaktadır). Eğer tercih hakkı size tanınırsa konunuza ve çalışma disiplininize en uygun akademisyenle yola çıkmaya karar vermek iyi bir tercih olacaktır.

Özetle öğretmenlerin yüksek lisans ders sürecinde yapması gerekenleri ifade ettim. Muhakkak ki daha fazla hususa da işaret etmek gerekir ancak burada bahsedilen hususlara dikkat edildiğinde yüksek lisans ders sürecini verimli bir şekilde geçirmek kolaylaşacaktır. Yüksek lisans ders sürecini verimli geçirmeniz dileklerimle...