Bu yöntemler okuduğunu iyi çözümleyebilen ama ne okuduğunu anlama hakkında zorluk yaşayan öğrencilere yardım edebilir ve tüm öğrenciler için faydalıdır.
Okumayla ilgili sorunları düşündüğümüzde, genellikle metindeki harfleri çözümlemede ve onları sözlü şekilde aktarmada sorun yaşayan çocukları zihnimizde canlandırırız. Bu tarz zorluk çeken okuyucu metinde çoğu sözcüğün ne olduğunu bulmaya çalışırken çok zorlanır ve zayıf fonolojiye (ses bilgisine) sahiptir. Diğer yandan burada, çok güzel okuyor gibi gelen ama kelimeyi, mecazi dili, çıkarım yapmayı, sözlü olarak akıl yürütmeyi, gramer gelişimini ve sözlü ifade etmeyi anlamada sorun yaşayan birçok öğrenci vardır.
Çocuklar büyüdükçe, metinleri iyi çözümlüyorlarsa iyi şekilde de okuduklarını zannederiz. Bir insan çözümlemeyi öğrendiğinde, okuduğunu anlama daha çok dili kavrama ve odaklanmayla ilgi olmaya başlar. Bu geçiş sürecinde, 3. sınıfa doğru öğretmenler öğrencilerin metinleri akıcı bir şekilde çözümlediklerini ama anlayamadıklarını fark etmeye başlayabilir.
Okumada bu tip zorluk çeken okuyucu, çözümlemeyi yapamayan okuyucuya göre daha az fark edilir olduğundan dolayı genellikle standart olan okuduğunu anlama testlerinde başarısız olana kadar bir süre fark edilmezler. O zamanlarda bile, sorunları uzun bir süre saptanmayabilir ve bu durum ortaokul ve lisede, okuyan ama okuduklarından hiçbir şey anlamayan öğrencilerle sonuçlanır. Böyle okumada zorluk çeken okuyucular takviye -eğitim eksikliklerini gidermek- için saptanmalıdırlar. Onlar için ne kadar erken olursa o kadar iyi olur. Ancak alıştırma parçaları ve sorularından oluşan takviye eğitim çok sığ ve metne bağlı becerilere odaklandığı için etkili olmayabilir.
İşte, akıcı olarak okuyabilen ama okuduğunu anlamada zorluk çeken öğrencileri test eden 5 strateji:
1. Kapsamlı Şekilde Dilin Kavranması Hedefi: Son zamanlarda yapılan araştırma okuduğunu anlamadaki güçlüklerin, okuma öğretilmeden önce erken çocukluktan beri var olan konuşma dilinin altında yatan zayıflıktan kaynaklanabileceğini açığa çıkarıyor. Okuduğunu anlamada zayıf olan öğrencilerin çoğunlukla konuşulan kelimeleri, duyduklarının daha azını anladıkları ve konuşurken çok kötü gramere sahip oldukları ortaya çıkıyor. Bu yüzden, okuduğunu anlamadaki eksiklikleri belirlemek için eğitimciler kelime, düşünme becerileri ve ilk olarak konuşma dilinde daha sonra da okuma ve yazma dilinde kavramayı öğreten bir yaklaşım sergilemek zorunda olabilirler.
2. Kelime Öğretimi: Zayıf anlama becerileri olan öğrenciler genelde zayıf kelime becerilerine sahiptirler ve duyduklarının çok azını anlarlar. Bu yüzden grafik düzenleyiciler, resimler ve hatırlatıcı ipuçları gibi çok algılı stratejileri kullanarak yeni kelimelerin anlamını öğretmek yardımcı olur. Onların genel dil becerilerini geliştirmek, yazılı bir metinde karşılaştıkları kelimeleri anlama olasılığını artırır. Karşılaştıkları her kelimeyi bilebilmeleri imkansız olduğunundan, öğrencilere farklı türde bağlam ipuçları ve bilinmeyen kelimelerin anlamını belirlemek için bunları nasıl kullanacakları öğretilmelidir.
3. Düşünme Stratejilerinin Öğretimi: Öğrenciler bir metnin tümünü anlayabilecekleri kelime bilgisine sahip olunca, genellikle karışık düşünme veya tüm önemli detayları takip etmek ve direkt olarak söylenmeyen ama ima edilen bilgilere ulaşmak için devam ettirmeleri gereken dikkatle sorun yaşarlar. Öğretmenler öğrencilerin kullanabileceği bilişsel stratejilerle ilgili onları yönlendirebilirler. Çoğu genel metin okuma stratejileri, dipnot, SQ3R ve KWL grafik şablonu gibi ve;
Ön bilgiyi tartışma veya etkinleştirme
Okurken sorular geliştirme
Tecrübe ettikleri, gördükleri bir şeyle veya bir diğer metinle okudukları şey hakkında bağlantı kurma
Okuduklarını canlandırma veya hayal etme
Metinde bir sonrasında ne okuyacağı hakkında tahminlerde bulunma
Soruları netleştirmek veya cevaplamak için tekrar okuma yapma ve anahtar kelimeler için geriye dönmek, kavrama için gerekli stratejileri ve gerekli düşünme süreçlerini şekillendirmek için sesli düşünmeyi içeren bu düşünme stratejilerinden yararlanır.
Öğrenciler, okudukları metne bağlı olarak onlar için en iyi işe yarayan bu stratejileri öğrenebilir ve sonra kullanabilirler. Düşünme stratejilerini kullanarak metnin dışında daha derin anlamlar çıkarmak sadece okuduğunu anlama için değil aynı zamanda yazma becerileri için de faydalı olabilir.
4. Öğrencilere Karşılıklı Öğretme Pratiği Yaptırma: Öncesinde öğretildiği gibi bilişsel stratejiler sürekli olarak pratik yapılabilir ve öğrencileri öğrenimlerinde liderlik rolünü almaya ve dinleme veya okuma yaparken kendi düşünce süreçlerini düşünmelerini teşvik eden karşılıklı öğretim kullanımıyla uygulanabilir. Öğretmenler, yüksek sesle okunan bir metinle ve daha sonra gruplarda okunan metinle sınıf tartışmaları boyunca karşılıklı öğretimi uygulayabilir. Öğrencilerin aşağıdaki kurallara göre sırayla çalışması gerekir:
Soru soran kişi, net olmayan veya kafa karıştırıcı metnin, tartışmasının, dersin kısımları hakkında veya daha önce öğrenilen materyaller ile bağlantı kurmaya yardım etmek adına soru sorar.
Özetleyici, dersten, tartışmadan veya metinden her önemli noktayı, detayı özetler.
Açıklayıcı, soru soranların konularını belirlemeye ve kendilerinin kafa karıştırıcı bulduğu bölümlerin diğerlerine açık olduğundan emin olmaya çalışır.
Tahmin edici, sunulan, tartışılan veya okunan şeye bağlı olarak daha sonra ne olacağı hakkında tahminde bulunur.
5. Direkt Olarak Kavrama Becerilerini Öğretme: Öğrenciye sıralama, çok fazla hikaye konusu kullanarak hikaye yapısı, nasıl çıkarım yapılacağı ve bir özet yazılacağı, ve mecazi dilin farklı türleri gibi kavrama becerileri direkt olarak öğretilmelidir. Öğrenciler önce öğretmenin sesli okuduğu, duydukları metinle ilgili ve daha sonra kendi seviyelerinde kendi kendilerine okudukları metinle ilgili becerilerini kullanım fırsatına sahip olmalıdırlar.
Yukarıda listelenen beceriler ve stratejiler, ilkokul ve ortaokul öğrencileri için dil sanat standartları ve okuma ile yakından alakalı olduğundan dolayı bütün derslerle kullanılabilir. Öğretmenler, öğrencilere o anki beceri seviyelerine uygun kelime ile okuma materyalini seçmeye yardım edebilir böylelikle sınıf içinde, öğrenciler kendilerinin her biri için ulaşılabilir seviyede olan bir metni okuyabilir ve kelimeler üzerine çalışabilir.
Yazar: Nina Parrish
Çeviri: Merve Altun
5 Ways to Support Students Who Struggle With Reading Comprehension By Nina Parrish
Originally published © Edutopia.org
#egitim #eğitim #okuma #okumabecerisi #anlama #okumaeğitimi #çeviri #çeviriyazı #egitimlik #eğitimlik #mervealtun