Üç milyondan fazla adayın girdiği 2022 YKS'de şimdi tercih vakti. Öğrenciler 27 Temmuz - 5 Ağustos tarihleri arasında tercihlerini yapacak ve heyecanlı bekleyiş başlayacak. Ancak heyecanlı olduğu kadar stresli bir süreç de başlıyor. Özellikle tercihler, adayları bir hayli zorluyor. İşte tam bu noktada adayların iyi düşünüp doğru kararlar vermesi gerekiyor. Peki adaylar tercih yaparken nelere dikkat edecekler? Kendimce çok da teknik konulara girmeden bu soruya cevaplar vermeye çalıştım.
- Öncelikle her adayın bilmesi gereken çok hayati bir bilgiyi paylaşmak istiyorum. Maalesef birçok üniversite lise gibi. Üniversiteye gittiğinizde öğretim ortamlarından akademik kadroya kadar birçok unsur beklentilerinizin çok altında kalabilir. Aslında demek istediğim kaliteli üniversitelerimizin sayısının ne yazık ki az olduğu. Bu sebeple üniversite tercihinde çok seçici olmamız gerekir. Aksi hâlde dört veya beş yılınız heba olup gider. Puanınız iyi bir üniversiteye ve istediğiniz bölüme yetmiyorsa bir sonraki yıl tekrar sınava girmekten ve en iyisini hedeflemekten çekinmeyiniz. Bir yıl kayıp gibi görünse de aslında yaşamak istediğiniz geleceği inşa etmek için bir yıl harcamış olacaksınız. İyi bir gelecek için buna değer.
- Okuyacağınız bölüm için illa üniversiteye gitmek gerekli midir? Bu soruyu birçok adayın kendisine sormadığını veya dürüstçe yanıtlamadığını düşünüyorum. Örneğin yazılım konusunda ilerlemek için üniversitenin şart olmadığını düşünenlerdenim. Aslında çoğu meslek için günümüzde üniversite olmazsa olmaz değil. Çeşitli platformlardan (Udemy, Coursera gibi) dersler alarak kendimizi geliştirmek mümkün. Bence Youtube dünyanın en büyük üniversitesi. Bu bakımdan üniversite okuyarak zaman kaybetmek yerine bu platformlar aracılığıyla sahip olduğumuz becerileri en ekonomik biçimde geliştirebilir ve yetkinlik kazanabiliriz. Bu platformlar Harvard, MIT gibi pek çok üniversiteyi evinize getirip odanızdan dünyayı keşfetmenizi sağlar.
- Okuyacağınız bölümün bugününü değil yarınını düşünün. Kuşkusuz her aday üniversiteyi mesleğine ulaşmada son durak olarak görür. Aslında bu yanlış bir bakış açısı. Hiçbir üniversite size meslek garantilemez. Bu bakımdan mesleğe ulaşmada son durak değil ama kritik bir durak. Ayrıca teknoloji gelecekte de ezberlerimizi bozmaya devam edecek. Birçok yeni iş sahasıyla karşılaşacağız. Ancak birçok işi de tarihe gömeceğiz. Bu sebeple girdiğimiz bölümün geleceğini düşünerek hareket etmekte fayda var. Yarınları hayal ederken mezun sayısını da hesaba katmayı ihmal etmemeliyiz.
- Üniversite ve bölüm tercihlerinde özellikle akademik başarıları dikkate almalısınız. Bunu keşfetmenizin kestirme yolu ise üniversitelerin dünya sıralamalarına bakmaktan geçer. Tercih ettiğiniz üniversite dünyada ve Türkiye'de kaçıncı sırada? İlk 1000'de olan bir üniversiteyi tercih etmek akademik başarınız ve kariyer hedefleriniz için iyi bir başlangıç olacaktır. Bu tür üniversiteler daha üst sıralara çıkabilmeyi hedefler. Bu da sizin vizyoner ve araştırmacı akademisyenlerle, akredite bölümlerle, kaliteli derslerle, nitelikli yayınlarla, projelerle ve araştırmalarla karşılaşma ihtimalinizi artıracaktır. Ayrıca YÖK ATLAS'ı incelemenizi tavsiye ederim. Tercih edeceğiniz üniversite ve bölüm için pek çok bilgiyi derli toplu bulabileceğiniz bir platform. Bölümünüzün akredite olup olmadığı da önemli bir göstergedir. Eğer bölümünüz akredite edilmişse bilin ki birtakım standartları karşılamakta.
- Tercih ettiğiniz üniversitenin araştırma yönünü de incelemelisiniz. Bazı üniversitelerimiz araştırma bakımından ön plana çıkmıştır. YÖK tarafından belirlenen araştırma üniversitelerinde kolaylıkla araştırma ekosistemine dahil olabilirsiniz. Öğrenciyken araştırma yapma için daha kolay destek bulabilir ve proje ekiplerinde çalışabilirsiniz. Bu yolla araştırma becerilerinizi geliştirebilirsiniz.
- Üniversiteyi sadece akademik başarıyla sınırlandırmamız gerekir. Tercih ettiğiniz üniversite sizi sosyal, kültürel ve fiziksel olarak nasıl geliştirecek? Unutmamız gereken bir boyut da bu olmalı: Çok yönlü gelişim. Bu bakımdan öğrenci kulüplerini, yurt dışı anlaşmalarını (Erasmus vb.), kampüs imkanlarını ve gerçekleştirilen etkinlikleri de dikkate almalısınız. Üniversitelerin sayfalarında kısaca tur atarsanız bunlarla ilgili faaliyetleri bulabilirsiniz. Üniversitenin bu özelliklerini bir bakıma şehir de tamamlar. Şehrin konumu, sosyal, kültürel ve tarihi yönü de sizin gelişiminiz için iyi bir fırsattır. Bazı şehirlerimiz şehir akademileri, donanımlı kütüphaneler, konferanslar, kurs merkezleri, müzeler, konserler, geziler, sportif etkinlikler vb. bakımından oldukça doyurucudur.
- Üniversite ve bölüm tercihinde duygularınıza da kulak vermelisiniz. Şehir, üniversite ve bölüm üçgeninde bir hayat inşa edeceksiniz. Bu üçgende motivasyonunuzu sürdürebilmeli ve tutkularınızın peşinden gidebilmelisiniz. Özellikle tercih aşamasında başkalarının duygularından da etkilenebiliriz: "Acaba tercih etmek istediğim üniversitedeki bölümü okuyanlar, bölüm hakkında neler düşünüyorlar?" Sosyal medya platformlarından bu sorunun cevabını bulmanın çok kolay olduğunu düşünüyorum. Ayrıca Türkiye Üniversite Memnuniyet Araştırması (TÜMA) sonuçlarına bakmakta da fayda var.
- Üniversite ve bölüm tercihinde sıra geldi hayallerinize. Kuşkusuz insan hayal ettiklerini elde etmek ister. Tüm mücadelesi bu uğurda olur. Tercih ettiğiniz üniversite ve bölüm hayalini kurduğunuz mu yoksa puanınızın yettiği mi? Bu soruya cevabım Yahya Kemal Beyatlı'da saklı: "İnsan, âlemde hayâl ettiği müddetçe yaşar." Hayallerimiz, çabalarımızı anlamlı kılar. Aksi hâlde dört beş senemiz "Ben bu bölümde niçin okuyorumlarla geçer."
Aslında bu maddeleri uzatmak mümkün. Üniversite tercihi yaparken realist olmakta fayda var. Günümüzde birçok mezun, mavi yakalılar kadar iş bilmiyor. Dört yılın sonunda beyaz yakalı olma hayali kurup marketlerde kasiyerlik yapmak zorunda kalıyor. Sözün özü okuyacağınız üniversite bir işe yaramalı ki harcadığınız enerji, zaman ve emek boşa gitmesin. Tüm adaylara iyi bir tercih dönemi diliyorum. Umarım hayalleriniz ve gerçekler istediğiniz üniversitede birleşir.
Dr. Gürkan MORALI