Konu insan olunca biz yazmaya merakı olanların beyaz ekranlarla geçireceği vakitler daha da zevkli bir hâl alıyor. Bir nebze de kendini tanıma ve insanlara kendilerini tanıtma güdüsünün varlığı hiçe sayılamaz elbette. Bu yazımda çoğunluğunun Covid-19 sebebiyle evlerinde olduğunu düşündüğüm okurlar eğer cips ve gazlı içecek ile eşlik ediyorlarsa bugün bazı noktalara değinmemiz gerekiyor.
İnsan vücudu bir motor gibidir. En azından en çok da tanklara benzeten benim için. Sayısız hareketli ve hareketsiz parçanın bir arada çalıştığı ve uyumun somut örneğini oluşturması ile büyüleyicidir. İçten yanmalı bir motor gibi sol yanımız ve taret gibi kullanıp en değerli silahımız olan beynimiz… Tümünün bir yakıta ihtiyacı vardır. Bu bazısının gözüne yüksek oktanlı jet yakıtı olarak görünür bazısına da karpuz-peynir gibi. Neyse ki sadece bu ikili ile yaşamıyoruz. Taşıtlardan daha geniş bir gıda yelpazesine sahibiz. Ancak seçimlerimizin performanslarımızı düzenlediği ve düzene en çok ihtiyacımız olan şu günlerde yediğimiz ve içtiğimize olan dikkatimiz oldukça önem arz etmekte. Özellikle de başarı için. Bu kimisi için ofis çalışmalarındaki dinçliktir kimisi için de başarı kavramını daraltmadan her alanda kazanabilmektir. Ancak bugün eğitim alanında başarının biyolojik anahtarı üzerinde tartışmak ve bazı doğru bilinen hiçlerden bahsetmek istiyorum.
Doğru ve dengeli beslenme başarının fenerini elinde sallar. Dikkat, okuma hızı, anlama hızı, el-göz koordinasyonu gibi her şeyimizi belirleyen şey gıdalar ve onlardan aldığımız verimin katsayısına eşdeğerdir. Eğer su katılmış bir benzini yakan araç nasıl bir durur bir patlarcasına çalışırsa insan beyni ve aldığı kararların sonuçları da bir yatar bir batar. Ama bizlerin hayat karşısında hacıyatmaz gibi olmak için yapabilecekleri var.
Öğrenciler eğitim hayatı boyunca pek çok sınavı okulun dışında verir. Kaygı, stres, okul ve ev arasındaki uzaklık, dağınık bir dikkat gibi nicesi beyinin performansa karşı savunduğu verim ile sonuca ulaşabilir. Elbette boş bir midenin, bunları başarmada bir ayağı aksak kalacaktır. Ancak dolsun da ne olursa olsun düşüncesi size daha da zarar verir. Doğru, dengeli, düzenli ve seçici davranmak hem gıda hem de beslenme sürecinde haritamız olacak. Beslenme noktasında öyle gıdalar var ki hem beyni hem de mideyi tatmin ediyor. Tıpkı Omega 3 gibi. Vücudumuzun üretemediği ama her an ihtiyacımız olan bu bileşenin yağlı balıklarda olduğuna dikkat çekmek istiyorum. Eğer hekimlerin her hafta en az iki öğün balık tüketmek yönündeki tavsiyelerinde eşiniz veya anneniz ile koku ve mutfak eşyaları üzerindeki temizleme zorluğunda sıkıntı yaşıyorsanız konserve somon, ton balığı, ceviz, soya fasulyesi ve keten tohumunda da olduğunu onlara iletebilirsiniz. Öyle bir ek gıda takviyesi ki New York Üniversitesinden John Prozko’nun Çocuk Beynini Olumlu Etkileyen Faktörler çalışmasında başı çekip zekâ katsayısını anne karnındayken 3,5 puan yükseltebileceği tespit edilmiştir. Ayrıca Kaliforniya Üniversitesinden Prof. Dr. Gomez Pinilla’nın araştırmasına göre de Omega 3, hafızayı ve öğrenmeyi oldukça etkiliyor. Ayrıca direkt yağ olarak takviyelerini birer abur cubur olarak değerlendiriyor.
Demir eksikliği; problem çözme, hafıza ve düşünme sorunları yaratmaktadır. 2001 yılında ABD’de 6-12 yaş arası 5400 çocuk incelenmiştir. Demir düzeyi normal olan çocukların %49’u, demir eksikliği olanların %71’i, matematik sınavlarında ortalamanın altında performans göstermiştir. Kırmızı et, deniz ürünleri, yeşil yapraklı gıdalar, yemişler ve fasulye demir yönünde zengin olan gıdalardır. Ayrıca A, B, C, E vitaminleri, manganez, sodyum, potasyum ve kalsiyum da başarıya dost olan vitamin ve minerallerdir.
Ortaokul yıllarımda sosyal bilgiler dersi öğretmeni Sayın Hasan Gülhan hocamın da söylediği gibi: “Öğretmenin bilgisi, öğrencinin hevesi, babanın kesesi ve annenin ketesi”. Bu sözüyle anlatmak istediğini bir öğretmen aday adayı ve her zaman öğrenci kalacak ben şimdi daha iyi anlıyorum.
Ahmet DEMİRCİ
Kaynaklar:
1. Sekman M., & Eriş, B. (2019). Çocuklar nasıl başarır 2 (2. bs.). İstanbul: Alfa Yayıncılık.
3. Karakaş, H., & Törnük, F. (2016). Geleneksel gıdaların okul çağı çocuklarının beslenmesindeki rolü üzerine bir araştırma. Fen Bilimleri Dergisi (CFD), 37(3). https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/390233 adresinden elde edilmiştir.